Gübreleme

Bitkiler de insanlar ve hayvanlar gibi gelişmeleri için beslenmek zorundadırlar. Bitkiler Toprakta, yetiştirilen bitkilerin besinlerinin büyük bir kısmını topraktan kökleriyle alırlar. İhtiyacını karşılayacak miktarda besin maddesi yoksa gübreleme yapılarak toprağa bitki besin maddesi verilmesi gerekir. Genel olarak bütün tarım topraklarında bitki besin maddeleri az veya çok miktarda bulunmaktadır. Bitki besin maddelerinin topraktaki miktarını etkileyen esas faktör ise, insanlar tarafından yapılan uygulamalar olup, bunun en önemli kısmını etkin ve etkili gübreleme oluşturmaktadır. Bitkilerin yeterli ve dengeli beslenmelerini sağlamak için yetiştirildikleri ortamda bu besinlerin mutlaka bulunması gereklidir. İdeal bir gübreleme programı toprak ve yaprak analizlerine dayalı bir gübreleme programıdır. Toprakta eksik olan bitki besin maddelerinin cins ve miktarını tespit ederek gübrelemenin zamanında ve usulüne uygun olarak yapılmasını sağlamaktır. Özellikle gübreleme çalışmaları sonucu uygulanan gübreye bağlı olarak ürünlerde verim artışı sağlanabilmektedir. Verim artışı yanı sıra, ürün kalitesi üzerindeki etkisini aynı yıl içerisinde göstermesi nedeniyle analizlere dayalı gübre önerileri daha da önemli hale gelmiştir. Gübreleme basit bir tarımsal girdi ya da uygulama olmayıp, son derece dikkat ve özen isteyen, çok yönlü bilgi gerektiren önemli bir teknik uygulamadır. Gübrelemede başarının birinci koşulu, gübreleme ile bitkinin gelişim periyodu boyunca ihtiyacını karşılayabilmek ve bunu sağlarken çevre ve insan sağlığını da dikkate alarak çevre ile barışık dengeli ve bilinçli bir gübreleme yapmaktır. Unutulmamalıdır ki; UYGUN GÜBRELEME BOL ÜRÜN ve BOL PARA DEMEKTİR. Bitkisel üretimde, amaçlanan verimin ve kalitenin sağlanabilmesi için organik ve inorganik kaynaklardan yararlanılır.

GÜBRE NEDİR?

Bitkilerin gelişmesini artırmak, verimlerini çoğaltmak ve niteliklerini iyileştirmek için yetiştirilen bitkilere verilen, içerisinde bir veya birkaç bitki besin maddesini bir arada bulunduran bileşiklere gübre denir.

Gübre içinde bulunan besin elementleri nelerdir?

A. Makro besin elementleri; Azot, fosfor, potasyum, kalsiyum, magnezyum, kükürt

B. Mikro besin elementleri: Demir, bakır, çinko, mangan, bor, molibden

Verimli bir gübre kullanımı ile gübrelemeden beklenen yararı sağlamak için toprakların bitki besin elementleri miktarı doğru olarak saptanmalıdır. Önerilen gübrelerin doğru zamanda doğru şekilde ve miktarda verilmesi sağlanmalıdır.

GÜBRELEMENİN YARARLARI NELERDİR?

Toprakların verim gücünü yükselmek ve ürünlerde kaliteyi artırmak,

Toprakta verimliliği sürekli sağlayarak, kazancı da sürekli hale getirmek,

Toprağın fiziksel yapısını (havalanma, su ve besinleri tutma, ısınma vs.) iyileştirmek ve kimyasal yapısını (besin içeriğini artırarak) düzeltmek,

Toprakta mikroorganizma faaliyetini artırarak verimliliğini artırmak,

Bitkilere daha iyi bir gelişme ortamı oluşturmak,

Topraktan çeşitli şekillerde uzaklaşan besinleri toprağa tekrar kazandırmaktır.

-GÜBRE KAR GETİRİR Mİ?

Evet!

Her canlının olduğu gibi bitkilerin de beslenmeye ihtiyaçları vardır. Toprakta mevcut olan besin elementleri her zaman bitkinin ihtiyacını karşılayacak düzeyde olmayabilir. Örneğin sürekli tarım yapılan topraklarda besin maddeleri bitki tarafından sömürülerek, yağışlarla yıkanarak veya gaz şeklinde buharlaşarak kaybolmaktadır. Alınan ürünü artırmak için toprakta miktarı azalan besin maddelerinin toprağa yeniden verilmesi şarttır. Eğer verilmezse birim alandan alınan verim ve dolayısıyla elde edilen kazanç da azalacaktır.

HER BİTKİNİN GÜBRELENMESİ AYNI MIDIR?

Hayır!

Her bitkinin beslenme ihtiyacı aynı değildir. Bu nedenle ne kadar miktar gübre uygulanması gerektiğini saptamak için 3 ana faktör incelenmelidir.

Hangi bölgede, Hangi bitki üretilecek ve toprakta ne kadar besin maddesi vardır?

Dengeli ve yeterli gübreleme için, az masrafla en fazla verimi elde etmek esastır. Bu nedenle öncelikle topraktaki besin elementlerinin miktarının belirlenmesi için toprak analizi yapılmalı, bu analiz sonucuna göre, bitkiye ve bölgeye göre verilecek gübre cinsi ve miktarı belirlenmelidir.

GÜBRENİN GELECEK YILA ETKİSİ KALIR MI?

Gübrelerin organik ve inorganik formda oluşuna bağlı olarak gelecek yıla etkileri değişmektedir. Organik gübrelerin etkisi gelecek yıla kalırken, kimyasal gübreler aynı yıl tükenmektedir. Fosfor, demir ve çinko gibi elementleri içeren gübreler yüksek pH ve kireç koşullarında çözünemez bileşikler ve bitkinin alamayacağı forma dönüşerek toprakta kalmaktadır.

GÜBRENİN OLUMSUZ ETKİLERİ VAR MI?

Gübrelemede esas, bitki besinlerinin yeterli, dengeli ve zamanında bitkiye uygulanması olmalıdır. Gerektiği miktarda uygulandığında gübrelerin olumsuz etkileri yoktur. Ancak gereğinden fazla verilecek gübre olumsuz etkide bulunmaktadır.

FAZLA GÜBRE FAZLA ÜRÜN DEMEK MİDİR?

HAYIR

Yeterli gübreleme ile en yüksek ürünü almak amaç olmalıdır. Ayrıca fazla uygulanan bir gübrenin, topraktan diğer besinlerin alınımını engelleyeceği unutulmamalıdır. Örneğin bitkinin ihtiyacından fazla miktarda verilen fosforlu gübre verimi daha çok artırmayacaktır. Üstelik fazla verilen fosfor, demir ve çinko gibi diğer elementlerin alımına engel olacak ve verimi düşürecektir. Çünkü bitkinin bu besinlere de ihtiyacı vardır ve alınmazsa bitki gelişimi gerilemekte, verim düşmektedir. Ayrıca aşırı azotlu gübreleme yapıldığında, fazla azot yeraltı sularına ve göllere karışmakta ve nitrat kirliliğine neden olmaktadır. Fazla gübre kullanımı fazla ürün anlamına gelmediği gibi bazen bitkiye zehir etkisi yaparak ürünün azalmasına neden olmaktadır.

GÜBRELEME İLE DAYANIKLILIK ARTAR MI?

Evet

Gübreleme ile daha iyi gelişme sağlayan sağlıklı bitkiler elde edilmektedir. Sağlıklı gelişen bitkilerin ise hastalık ve zararlıların saldırısına dayanıklılığı yüksektir. İyi bitki besleme de iyi bitki gelişimi sağlanırsa mücadele ve ilaç masrafları da az olacaktır. Ancak gübrelemenin gerektiğinden fazla miktarda yapılması özellikle fazla azotlu gübrelemede bitkilerin direncini azaltmaktadır. Aşırı azotlu gübre verilen bitkilerde kurağı, sıcağa ve hastalıklara dayanıklılık azalmaktadır. En uygun gübre formuna, dozuna ve uygulama yöntemine karar verebilmek için önce "toprak analizleri yapılmalı ve konu uzmanlarından da gübreleme tavsiyeleri alınmalıdır.

 TOPRAK ÖRNEKLERİNİN ALINMASI

Toprak analizi ile amaç öncelikle toprakta mevcut besin miktarlarını saptamak ve mevcuda göre verilmesi gereken gübre önerisinde bulunmaktır. Her toprakta her yıl aynı miktar gübre kullanımı doğru değildir. Toprak örneklerinde besin elementleri saptanarak, o bitki için gerekli olan gübrelerin tavsiyesi yapılır, bir rapor halinde düzenlenerek çiftçiye ulaştırılır. Böylece bitkide toksik etki yapacak kadar fazla kullanım önlendiği gibi, ayrıca eksiklik olacak düzeyde az gübre kullanılması da engellenmiş olur.

FAZLA GÜBRE, FAZLA ÜRÜN DEĞİL, FAZLA MASRAF DEMEKTİR!

Üretimden amaç birim alandan elde edilen kazancı artırmak iken uygulanan fazla gübre fazla ürün getirmeyeceği için sadece masrafı artırmaktadır. En kazançlı gübreleme için öncelikle topraktaki besin maddesi miktarını bilmek gereklidir. İşte bunun için toprak analizi mutlaka yaptırılmalıdır.

TOPRAĞI ANALİZ ETTİRMEDEN GÜBRE KULLANIRSAK NE OLUR?

Bitkinin ihtiyacından daha az gübre kullanılabilir. Bu durumda bitkiler yeterince beslenemediklerinden iyi gelişemezler, ürün azalır, alınan ürün gübre parasını bile karşılamayabilir.

Bitkinin ihtiyacından daha fazla gübre kullanılabilir. Böylece fazladan atılan gübre parası ziyan olduğu gibi, fazla gübre toprağa ve ürüne olumsuz etkiler yapabilir. Bilinçsizce yanlış gübre kullanılabilir. Bu nedenle ürün azalabilir, yatabilir veya kuruyabilir. Verimde bir artış olmadığı gibi, gübreye yapılan masraf boşa gitmiş olur.

Toprak analizleri bu amaçla kurulmuş laboratuvarlarda kimyasal yollarla yapılır. Bu analizler sonucu toprağın pH, tuz, organik madde ve bitkiye yarayışlı besin maddesi miktarları ortaya konulmaktadır. Böylece o toprakta yetiştirilecek bitkinin büyümesi ve iyi bir ürün alınması için hangi besin maddesinin eksik olduğu bilindiğinden, topraktaki bu eksiği tamamlayacak miktarda gübrenin atılması en kazançlı olanıdır.

TOPRAK ÖRNEKLERİ NEREDEN ALINIR?

Değişik tarlaların topraklarında farklı miktarlarda bitki besin maddesi bulunmaktadır. Bunun için her tarladan veya parselden ayrı toprak örneği alınmalıdır.

- Aynı tarla içinde, değişik özellik gösteren kısımlar bulunabilir. Toprağının bir kısmı açık renkli, diğer bir kısmı koyu olabilir. Bu renk farklılığı bize tarlanın bu iki kısmında organik madde, demir gibi birçok madde bakımından farklılıklar olduğunu gösterir.

-Tarlanın bir kısmı düz, bir kısmı eğimli olabilir veya tarlanım bir kısmı çorak, diğer bir kısmı nispeten daha verimli olabilir. Eğer aynı tarlanın içinde böyle farklı yerler varsa bu alanlardan da ayrı ayrı toprak örneği alınmalıdır.

TOPRAK ÖRNEKLERİ NERELERDEN ALINMAZ?

*Harman yeri, hayvan yatmış yerlerden, hayvan gübresinin bulunduğu noktalardan

*Sap kök veya yabani otların yığın halinde yakıldığı yerlerden,

*Tarlanın tümsek veya su birikmesi olan çukur noktalardan,

*Dere, orman, su arkı ve yollara yakın arazi kısımlarından,

*Sıraya ekim yapılan ürünlerde sıra üzerinden,

*Binalara yakın alanlardan toprak örneği alınmamalıdır.

TOPRAK ÖRNEĞİ NASIL ALINIR?

1. Tek Yıllık Bitkiler İçin

Tek yıllık bitkilerde gübreleme amacıyla toprak örneği almak için; bir küreğe, alınan toprak örneklerini karıştırmak için bir kaba (kova, leğen, geniş bir naylon) ve temiz bir naylon veya bez torbaya ihtiyaç vardır. Toprak örneklerini içine koyup laboratuvara analize gönderilecek naylon veya bez torba ise 1 kg kadar toprak alabilecek temiz bir naylon olabileceği gibi, aynı büyüklükte yıkanmış çok iyi durulanmış ve temiz bir yerde kurutulmuş bez torbada olabilir.

Örnek alma: Toprak örneği almak için hazırlanan malzemelerle tarlaya/bahçeye gidilir. Parselin bir ucundan girerek öbür ucuna kadar örnekler zikzaklar çizerek alınmalıdır. Tarlayı temsil etmesi bakımından ekilecek alanın her tarafından örnek almaya dikkat edilmelidir.

Tarladan alınan toprak örnekleri bir kovaya konarak ilerlenir ve aynı şekilde örnekleme yapılır. Burada tarladan alınan ve kovaya üst üste koyulan bütün toprak örnekleri iyice karıştırılır (paçal yapılır.) Sonra kova içerisinde iyice karıştırılmış olan topraktan naylon veya bez torbaya 1 kg kadar toprak örneği konur. Bu örnek, homojen özellikteki tüm tarlayı temsil eden tek bir toprak örneğidir.

EĞER TARLA HOMOJEN DEĞİLSE RENK, EĞİM VE NEM BAKIMINDAN FARKLIYSA AYRI ÖRNEK ALINMALIDIR.

TOPRAK ÖRNEKLERİNİN HAZIRLANMASI ve ETİKETLENMESİ

Hazırlanmış ve torbalanmış olan toprak örneğinin kime ait olduğunu ve hangi tarladan alındığını belirlemek için yapılır. İyi bir etiketleme yapılmazsa, analiz sonucunun hangi tarlaya ait olduğu bilinmeyecektir.

Bunun için bir kurşun kalem ile:

-Ad ve soya

-Toprak örneğinin nereden alındığı (tarlanın adı veya aynı tarladaki değişik yerlerin adı

-Önümüzdeki ekim döneminde bu tarlaya hangi bitkinin ekileceği

-Geçen yıl he taraya hangi bitkinin ekildiği,

-Ek olarak verilecek başka bir bilgi varsa yazılır

Hazırlanan bu kâğıt torbanın içine konar ve aynı kâğıttan bir tane de torbanın dışına bağlanır

TARLADA ÖRNEK NASIL ALINIR?

Tarlada toprak örneği alınacak noktaya gelindiğinde;

-Bu yerin toprak örneği alınmaya uygun bir yer olup olmadığı kontrol edilmelidir.

-Eğer bu yer örnek almaya uygunsa toprağın üzerindeki ot, sap gibi şeyler el ile temizlenir.

-Alınan bu toprak olduğu gibi açılan çukurun hemen yanına konulur.

-Temizlenen bölgede kürek toprağa 20 cm derinlikte (pulluk sürüm derinliği) daldırılır.

-Sonra açılan çukur içine kenarlardan toprak dökülmüş ise el ile temizlenir.

-Sonra kürek 3-5 cm kanlılıkta toprak alacak şekilde 18-20 cm derinliğe kadar daldırılır ve

 yavaşça kaldırılır.

-Alınan örnek kürek üzerinde yalnızca yan taraflarından düzeltilerek kovanın içine konulur.

 Böylece bir adet toprak örneği alınmış olur.

Yaklaşık 40 dekar tarla için 10-20 adet örnek alınarak kovaya konur ve kovadaki bu topraklar

karıştırılarak bir örnek alınır.

Toprak örnekleri eğer naylon torbalara konulmuşsa naylonlar birkaç yerinden kalemle delinir. Böylece topraktan çıkacak nemin bu deliklerden uçması sağlanır. Aynı zamanda içine koyduğumuz kâğıt etiketin nem dolayısıyla parçalanması engellenmiş olur. Toprak örneği alındıktan hemen sonra laboratuvara gönderilmeyecekse, toprağın evde kurutularak gönderilmesi daha erken analiz sonucu almayı sağlamaktadır. Çünkü nemli toprağı kurutulmak için belli bir süre bekletilir. Eğer mümkünse alınan toprak örnekleri evde veya uygun bir yerde, oda sıcaklığında, toz olmayacak bir şekilde temiz naylon veya dosya kağıtları üzerinde serilerek kurutulup sonra laboratuvara gönderilebilir. Böylece laboratuvarda nemli toprağın kurutulması için geçen süreyi beklemeden toprak analize alınır ve daha erken analiz sonuç raporunun alınması sağlanmış olur.

TOPRAK ÖRNEKLERİ NEREYE GÖNDERİLİR?

Arazinin 5-15 yerinden alınarak 0-20 derinlikten bir kovaya doldurulan ve sonra karıştırılarak (paçal yapılan) torbalara konulan, etiketlenen toprak örnekleri çiftçiler tarafından tek tek veya arazisinden toprak örneği almış bütün çiftçilerin toprak örnekleri toplu olarak Laboratuvarlara götürülür. Bu laboratuvarlar toprak analizlerinde yetkili olan Kamu, Araştırma, Üniversite veya Özel laboratuvarlardır. Analiz sonuçları ile buna göre yapılan gübre tavsiyeleri bir rapor halinde bildirilir.

TOPRAK ÖRNEĞİ ALIRKEN YAPILAN HATALAR NELERDİR?

Gübreleme amacıyla toprak örneği almak gübrelemenin temelidir. Bunun için dikkatli olmak gerekir. Özellikle uygulamada önemli hatalarla karşılaşılmaktadır.

 En çok yapılan hatalar:

-Toprak örnekleri kürekle 20 cm'ye kadar olan derinlikten alınmayıp toprağın hemen yüzeyinden ve çoğu zaman elle alınmaktadır.

-Alınan toprak miktarı 1 kg kadar değil de 100-150 gr kadar alınmakta ve bu nedenle gönderilen toprak laboratuvarda analize yeterli olmamaktadır.

- Alınan toprak örnekleri uygun olmayan kaplara örneğin o anda bulunan konserve kutularına veya makarna naylonlarına konulmaktadır. Bu durum analiz sonuçlarını etkilemektedir.

-Etiketler kurşun kalemle yazılmayıp tükenmez kalemle yazılmakta ve naylona konup ağzı kapatılınca toprak terleme yaptığından mürekkep bulaşınca etiketteki yazılar okunmaz olmaktadır.

- Topraklar naylon torbaya konulduktan sonra naylon torbalar birkaç yerinden delinmediğinden içine konulan etiketler toprağın neminden dolayı naylon içerisinde ıslanarak parçalanmaktadır.

-Çiftçinin aynı mevkide birden fazla tarlası olduğunda, toprak örnekleri alındıktan sonra etikette hangi toprağın hangi tarlaya ait olduğu belirtilmemekte ve böylece laboratuvara gönderilen topraklar analizleri yapılıp rapor gönderildiğinde çiftçi tarafından tarlalar karıştırılmaktadır.

Çok yıllık bitkilerde örnek almak tek yıllık bitkiler de olduğu gibidir. Tek yıllık bitkilerden farkları toprağın sadece 20 cm derinliğinden (pulluk sürüm derinliğinden) değil toprağın derinlemesine de örnek alınması gerekir. Çok yıllık bitkilerde genellikle 0-20, 20-40, 40-60 cm derinlikten örnek almakla birlikte gerekli görülürse 60-90 veya 90-120 cm derinliklerden de toprak örneği alınabilir. Tabi ki bu derinliklerden toprak örneklerinin alınmasında kürek yeterli değildir. Bu örnekler çeşitli tipte burgularla alınabileceği gibi tarlada bu derinliklere kadar bir çukur (boy çukuru) kazılarak bu çukurun düzgün bir kenarından örnekler alınabilir.

Alınan örnekler tek yıllık bitkiler bölümünde anlatıldığı şekilde etiketlenir, torbalanır ve laboratuvara gönderilir.

TOPRAK ANALİZ SONUÇLARININ YORUMLANMASI

Toprak örnekleri tekniğine uygun bir şekilde alındıktan ve analizleri yapıldıktan sonra analiz sonuçlarının yorumlanması gereklidir. Toprak analiz sonuçlarının yorumlanması mutlaka uzmanlar tarafından yapılmalıdır. Çünkü analiz sonuçları bir bütündür ve tüm analiz değenlerinin birlikte değerlendirilmesi gerekmektedir. Sadece tek bir kritere bakılarak tarla toprağı hakkında bilgi sahibi olmak mümkün değildir. Burada toprakta analizleri yapılan parametrelerin açıklaması yapılacaktır.

Bu bölümde toprak analiz raporlarındaki değerlerin ne anlama geldiği kısaca açıklanacaktır.

TOPRAĞIN BÜNYESİ

Toprak bünyesi, bitki yetiştiriciliği yönünden büyük etkileri olan ve toprağın verimlilik düzeyini belirleyen en önemli özelliklerindendir. Bünye açısından topraklar; kumlu, kumlu tınlı, tınlı, killi tınlı ve killi olarak veya ağır, orta ve hafif bünyeli olarak adlandırılırlar.

Kumlu yani hafif bünyeli topraklar besin maddeleri ve suyu iyi tutamazlar. Bu nedenle besin maddeleri kolayca yıkanmakta ve gübre etkinliği düşmektedir. Kumlu toprakların organik madde uygulamaları ile fiziksel ve kimyasal özellikleri iyileştirilebilir.

Killi yani ağır bünyeli topraklar su ve besin maddelerini tutma kapasitesi yüksek olup, tava gelmesi ve işlenmesi zor topraklardır. Ayrıca su geçirgenlikleri ve havalanma kapasitesi de düşüktür.

Tınlı yani orta bünyeli topraklar iyi bir bitki gelişimi için uygun düzeyde su ve bitki besini içerecek kadar kil, kum ve silt içerirler.

TOPRAK REAKSİYONU (pH) DURUMU

Toprakların reaksiyonu yani pH'sı toprakların asitlik ve alkalilik özelliğini gösteren bir kriter olup, bitki besinlerinin alınabilirliğini etkileyen en önemli faktörlerdendir. Toprak pH'sı bitki besin elementlerinin alımını, toprakta ayrışmasını, çözünürlüğünü ve depolanmasını etkilemektedir. Çoğu bitkilerin gelişmesi için nötr toprak reaksiyonu en uygun olup, 6,5-7,5 arasında pH bütün bitki besin elementlerinin yarayışlılığı için yeterli sayılabilecek düzeydir. Topraklarda pH değerlerine göre toprağın asitlik-alkalilik derecesi aşağıdaki tablodan değerlendirilebilir.

ANALİZ ADI	STANDART ÖLÇÜ	ANLAMI
	<4,0	ÇOK KUVVETLİ ASİT
	4,0-4,9	KUVVETLİ ASİT
	5,0-5,9	ORTA DERECE ASİT
TOPRAK REAKSYONU (pH)	6,0-6,9	HAFİF ASİT
	7,0	NÖTR
	7,0-7,9	HAFİF ALKALİ
	8,0-8,9	KUVVETLİ ALKALİ
	9<	ÇOK KUVVETLİ ALKALİ

 

TOPRAKLARIN TOPLAM TUZ DURUMU

Toprakların tuzu, kuru madde bazında toplam tuz (%) olarak bildirilir. Her toprakta bir miktar çözünmüş tuz bulunur ve toprağın verimliliği açısından bitki gelişimine olumsuz etki edecek düzeyde olup olmadığı ile değerlendirilir. Toprakta fazla miktardaki çözünür tuzlar, köklerde çatlamalara neden olur, bitki besin maddesi alımı azalır ve bitkide besin dengesi bozulur.

ANALİZİN ADI	STANDART ÖLÇÜ	ANLAMI
	0-0,15	TUZSUZ
TOPLAM TUZ (%)	0,15-0,35	HAFİF TUZLU
	0,35-0,65	ORTA DERECE TUZLU
	0,65<	ÇOK FAZLA TUZLU

TOPRAKLARIN KİREÇ DURUMU

Kireç, topraklarda granülasyonu sağlayan bir materyaldir. Ayrıca asit karakterli topraklarda daha uygun bir beslenme ortamının oluşması için kireç uygulamaları yapılmaktadır. Kirece tolerans bakımından bitki tür ve çeşitleri arasında önemli farklılıklar olabilmektedir. Ancak toprakta kirecin yüksekliği bazı besinlerin alımını olumsuz etkilemektedir. Fazla ve çok fazla kireç içeren topraklarda, fosfor, demir ve çinko gibi bazı elementlerin alınamaması nedeniyle eksikliği ortaya çıkmaktadır. Toprakların kireç düzeyi aşağıdaki tablodan değerlendirilebilir.

ANALİZİN ADI	STANDART ÖLÇÜ	ANLAMI
	<1	ÇOK AZ KİREÇLİ
	1-5	AZ KİREÇLİ
KİREÇ (%)	5-15	ORTA KİREÇLİ
	15-25	FAZLA KİREÇLİ
	25<	ÇOK FAZLA KİREÇLİ

TOPRAKLARIN ORGANİK MADDE DURUMU

Organik madde toprakların çok önemli bir yapı maddesi olup, toprakların agregasyonunda, su geçirgenliğinde ve toprağın birçok fiziksel, kimyasal ve biyolojik tutma kapasitesinde, su özellikleri üzerinde olumlu etkilidir. Organik maddesi yüksek toprak, verimli topraktır. Birçok besin maddesi organik maddenin bünyesinde ve yüzeylerinde taşınmaktadır. Azot, kükürt ve borun hemen tümü organik maddeden alınır. Toprakların organik madde durumu analiz raporundan bulunup, aşağıda verilen tabloya göre fikir sahibi olunabilecektir.

ANALİZİN ADI	STANDART ÖLÇÜ	ANLAMI
	<1,0	ÇOK AZ
	1,0-2,0	AZ
ORGANİK MADDE (%)	2,0-3,0	ORTA
	3,0-4,0	İYİ
	4,0<	YÜKSEK

TOPRAKLARIN BİTKİYE YARAYIŞLI FOSFOR DURUMU

Fosfor, bitki beslenmesi açısından en önemli makro elementlerdendir. Topraklar çoğu kez alınabilir fosfor bakımından yetersiz durumdadır. Gübrelerle toprağa verilen fosforun kolayca tutularak yarayışız şekle dönüşmesi nedeniyle fosfor eksikliği sık rastlanan bir durumdur.

Fosfor toprakta hareketsiz bir elementtir ve gübreleme yapıldığında mutlaka fosfor aktif köklere en yakın kısma, 15-20 cm kök derinliğine verilmeli ve üzeri kapatılmalıdır.

ANALİZİN ADI	STANDART ÖLÇÜ	ANLAMI
	0-3	ÇOK AZ
	3-6	AZ
YARAYIŞLI FOSFOR	6-9	ORTA
(kg P2O5/da)	9-12	İYİ
	12<	YÜKSEK

TOPRAKLARIN BİTKİYE YARAYIŞLI POTASYUM DURUMU

Bitkiler tarafından en çok alınan elementlerden biri olan potasyum, toprakta nispeten fazla miktarda bulunmaktadır. Eğer toprak analiz sonuçlarına göre yetersiz görülüyorsa uygulanmalıdır. Analiz raporunda bulunan potasyum değeri aşağıdaki tablodan karşılaştırılabilir.

ANALİZİN ADI	STANDART ÖLÇÜ	ANLAMI
	<10	ÇOK AZ
	10-20	AZ
YARAYIŞLI POTASYUM	20-30	ORTA
(kg K2O/da)	30-40	İYİ
	40<	YÜKSEK

 ANALİZ SONUÇLARINA GÖRE GÜBRE TAVSİYELERİNİN YAPILMASI

Topraklar analiz edildikten sonra, topraktaki miktarlar dikkate alınarak o toprakta hangi bitki yetiştirilecek ise ona göre gübre tavsiyesi yapılmaktadır.

TOPRAK ANALİZ RAPORUNDAKİ SAF MADDENİN GÜBREYE ÇEVRİLMESİ

Bu tablolarda gübreleme için gerekli bitki besin maddeleri miktarları "saf madde" Azot (N), Fosfor (P2O5) ve Potasyum (K2O) olarak verilmiştir. Bunların kullanılması gereken gübre cinsinden miktarlarının bulunması için o gübrenin bünyesindeki besin miktarına göre hazırlanan ve analiz tablosu altında verilen faktörlerin kullanılması gereklidir. Bazı laboratuvarlar da analiz sonuçları saf madde olarak verilmeyip doğrudan gübre çeşidi önermektedir. Saf madde olarak verilmişse, saf maddenin verilecek gübre cinsine çevrilmesi için aşağıdaki tablodan yararlanılır.

Tablo Kimyasal gübre için saf madde ile çarpılacak faktörler

SAF MADDE OLARAK ÖNERİLEN ELEMENT	KULLANILACAK GÜBRE	ÇARPIM FAKTÖRÜ
	AMONYUM SÜLFAT(%21 AZOT)	4,76
AZOT (N)	KALSİYUM AMONYUM NİTRAT (CAN %26 AZOT)	3,8
	ÜRE (%46 AZOT)	2,17
	DİAMONYUM FOSFAT (DAP %18 AZOT)	5,5
FOSFOR	TRİPLE SÜPER FOSFAT (TSP %42 P2O5)	2,3
	DİAMONYUM FOSFAT (DAP %46  P2O5)	2,17

ÖRNEK HESAPLAMA; Tablodan yapılacak hesaplamayı bir örnekle açıklamak gerekirse;

Analiz sonucuna göre dekara saf madde olarak 5 kg Azot (N) ve 8 kg fosfor (P2O5) önerilmiş olsun.

Buna göre 5 kg azotu vermek için biz hangi gübreyi kullanacak isek, o gübrenin çarpım faktörü ile çarpıp o miktarda uygulamamız gereklidir.

Amonyum sülfat (%21) olarak vereceksek saf azot değeri 4,76 ile çarpılacaktır.

Amonyum Sülfat = Önerilen Saf madde x 4,76

Amonyum sülfat = 5 kg saf azot x 4,76 = 24kg / da= Amonyum sülfat (%21) vermek gereklidir.

GÜBRELERİN UYGULAMA ZAMANI ve UYGULAMA ŞEKİLLERİ

Gübrelerden en iyi şekilde yararlanmak için onların toprağa uygulanma zamanına ve şekline çok dikkat edilmesi gereklidir. Gübreleme zamanınım seçiminde önemli olan bitkinin ihtiyacı olduğu zaman ona gerekli ortamı ve besin maddesini sağlamaktır. Bu nedenle bazı bölgelerde yetiştirilen belli bitkiler için verilmesi gereken gübre miktarı bir defada verilirken bazı bölgelerde bölünerek birkaç defada verilebilmektedir. Gübrenin çok erken veya çok geç verilmesi halinde gübreden beklenen yarar büyük oranda azalmaktadır. Gübrelerin uygulama zamanı, iklim ve toprak koşulları, bitki türü ve kullanılacak gübre çeşidine göre değişmektedir.

GÜBRELER HANGİ İKLİMLERDE NE ZAMAN UYGULANMALI?

Yağışlı ve nemli iklim koşullarında gübrelerin uygulama zamanı olabildiğince ekime yakın dönemde yapılmalıdır. Çünkü yağışlarla bitki besin maddelerinin yıkanma şeklinde kayıpları artmaktadır. Çok sıcak ve çok kurak koşullarda ise gübreden buharlaşma ile ve fiksasyonla kayıplar olabilecektir. Bu durum göz önüne alınarak gübreleme zamanı ayarlanmalıdır.

TOPRAK KOŞULLARINA GÖRE GÜBRELEME ZAMANI DEĞİŞİR Mİ?

Gübrelerin toprakta tutunmaları ve yarayışlılıklarının fazla olması için toprak koşulları iyi bilinmelidir. Hafif bünyeli kumlu topraklarda besin elementleri toprağa tutunamadıkları için uygulamadan sonra topraktan ya yıkanma ya da buharlaşma yoluyla kaybolmaktadır. Hafif bünyeli topraklarda özellikle azotlu gübrelerin bölünerek uygulanması kayıpların azaltılması açısından uygundur. Kireçli ve hafif alkalin topraklarda verilen fosfor bitkinin yararlanamayacağı şekle dönüşeceğinden, gübrenin ekimden hemen önce hatta ekimle birlikte uygulanması gerekmektedir.

HANGİ BİTKİLER İÇİN NE ZAMAN GÜBRE VERMELİYİZ?

Sebzelerde ve yeni meyve bahçeleri tesis ederken organik gübre uygulamaları fidan ve fidelerin dikimi sırasında yapılmalıdır. Mevcut meyve bahçelerine organik gübreler sonbaharda uygulanmalıdır.

Tek yıllık bitkilerde ekimden en az iki ay önceden organik gübreler uygulanmış ve toprağa karıştırılmış olmalıdır. Kimyasal gübreler ise tohum ekimiyle veya tohum ekiminden hemen sonra uygulanmalıdır.

Meyve ağaçlarının gübreleme zamanı bölgenin iklimine göre değişmekle birlikte ılıman bölgelerde şubat mart aylarında, kışı şiddetli geçen bölgelerde ise mart, nisan aylarında yapılmalıdır. O yılın ilk gübrelemesinde önerilen fosforlu ve potasyumlu gübrenin tamamı ve azotlu gübrenin yarısı verilmelidir. Azotun diğer yarısı 2-3 ay sonra sulamadan hemen önce tırmıkla hafifçe karıştırıldıktan sonra sulanmalıdır.

HANGİ GÜBREYİ NE ZAMAN VERMELİYİZ?

Gübrenin uygulama zamanı gübre çeşidi dikkate alındığında iki faktöre göre değişmektedir. Gübrenin organik ve inorganik formda olmasına ve bitki besin elementinin çeşidine göre farklıdır.

Genel olarak organik gübrelerin sonbaharda toprağa uygulanmaları daha uygundur. Çünkü

kış yağışları ile birlikte organik gübrenin toprağa nüfuz etmesi sağlanacaktır. İnorganik yani kimyasal gübrelerdeki besin elementleri bitkinin alımına hazır durumdadır. Bu nedenle ekim veya dikim sırasında uygulanmalıdır. Bu gübrelerin uygulanma zamanı ise verilecek bitki besin elementlerine göre değişiklik göstermektedir. Fosforlu ve potasyumlu gübreler ekimden önce veya ekim sırasında verilmelidir. Azotlu gübreler ise mutlaka birkaç defada bölünerek uygulanmalıdır. Çünkü azot hareketli bir elementtir ve kolayca kaybolmaktadır. Yarısı ekimle birlikte veya ekimden hemen sonra, diğer yarısı ise bitkinin gelişme döneminde verilmelidir. Yağışlı bölgelerde veya kumlu topraklarda daha çok parçaya bölünerek uygulanabilir.

Organik gübrelerin uygulanması sırasında en önemli konu gübrenin toprak yüzeyine homojen bir şekilde serilmesi ve sürülerek toprak altına getirilmesidir. Organik gübreler toprak altına getirilmezse, organik maddede önemli kayıplar meydana gelecektir. En uygun uygulama zamanı genellikle sonbahar aylarıdır.

Kimyasal Gübrelerin Uygulanması, Kimyasal gübreler tekli veya çoklu olmak üzere bitki besin elementlerini bitkinin kullanımına hazır bir şekilde bulundurmaktadır. Bu nedenle ekim veya dikim sırasında veya sonrasında hemen uygulanmalıdır. Çok erken verilmesi halinde toprakta zamanla ya kaybolur ya da bitkinin alamayacağı yarayışsız forma dönüşmektedir. Bitki büyüdükten sonra gecikerek verilmesi halinde ise toprak yüzeyinde kalır ve bitkiye yararı olmaz.

Azotlu gübreler çok hareketli olduklarından fazla yağış ve sulama ile yıkanarak, gaz halinde uçarak kaybolurlar. Bu gibi kayıpları önlemek için bu besin maddesine en çok ihtiyacı olduğu gelişme dönemlerinde bölünerek uygulanmalıdır.

Fosforlu Gübrelerin uygulanma zamanı ekimden hemen önce olup gübrenin tamamı tek seferde uygulanmalıdır.

Potasyumlu gübreler de fosforlu gübreler gibi ekim veya dikim zamanında verilmelidir. Potasyumlu gübrelerin tamamı bir kerede uygulanmaktadır. Ancak yıkanma ile kaybının söz konusu olabileceği bölgelerde ikiye bölünerek verilebilir.

Mikrobiyal gübre uygulama zamanı ve şekli: Mikrobiyal gübreler canlılardan oluşan ve yaşayan gübreler oldukları için ekimle birlikte hemen ve hızla uygulanmalıdır. Örneğin Rhizobiumlu gübreler, güneşe, sıcağa ve yağmura maruz bırakılmadan, gölge bir alanda hafif suyla nemlendirilerek ekilecek tohum ile karıştırılır ve hemen tohum ekimi yapılır.

GÜBRELERİN UYGULAMA YÖNTEMLERİ

Gübrelerden en iyi şekilde yararlanmak için uygulama zamanı kadar uygulama yöntemi de çok önemlidir. Gübreleme yöntemleri yüzeye serpme, banda (sıraya) uygulama, yapraktan uygulama ve sulama ile birlikte uygulama olarak sıralanabilir.

Yüzeye Serpme: Gübrenin elle veya gübre dağıtıcı aletlerle toprak yüzeyine serpilerek uygulanmasıdır. Özellikle azotlu gübreler yüzeye serperek uygulanmaktadır. Ekimden önce olduğu gibi ekimden sonra veya bitki geliştikten sonra da uygulanabilmektedir. Sık ekimi yapılan bitkilere kolay gübreleme sağladığından tercih edilmektedir. Bu şekilde gübrenin uygulanması hem zaman hem de işçilikten tasarruf sağlamaktadır.

Banda Uygulama: Gübreler ekimden önce tohum veya fidenin 3-5 cm altına veya yanına, elle veya makinalarla uygulanır. Tahılların ve diğer tarla bitkilerinin mibzerle ekiminde tohumla birlikte gübre tohum yakınına verilmiş olur. Fosfor ve çinko gibi toprakta kolayca yarayışsız forma geçen elementler için banda uygulama en uygun yöntemdir. Köke en yakın bölgeye verildiğinden bitki kolayca alabilmektedir. Sıraya ekilen bitkilerde gübrelerin banda uygulaması önerilmektedir. Toprak yüzeyine göre alt kısmı daha nemli olacağından gübrenin yarayışlılığı artmaktadır.

Meyve ağaçlarında banda uygulama taç izdüşümüne uygulama şeklinde yapılmaktadır. Özellikle fosfor, potasyum ve mikro element gübrelerinin taç izdüşümüne 15-20 cm açılan derinliğe uygulanması ve uygulandıktan sonra üzerinin toprakla kapatılması gereklidir.

Fosforlu ve gerekiyorsa potasyumlu gübre erken ilkbaharda ağaç tacının altına (izdüşümü) açılacak 15-20 cm genişlik ve 15-20 derinlikte daire şeklindeki hendeğe verilerek üzeri toprakla doldurulur. Toprak işlemenin traktörle yapılabileceği hallerde, gübreler ağaç sıralarına paralel geçen 15-20 cm derinlikte açılan hendeklere verilebilir. 1 numaralı sıralar birinci yıl, 2 numaralı sıralar ikinci yıl gübrelenir. Gübre fiyatının yüksek olduğu ve daha az gübre kullanma zorunluluğu olduğunda banda uygulama en uygun yöntemdir.

Yapraktan Uygulama: Kimyasal gübrelerin eritilerek bitkiyi yakmayacak dozlarda suda eritilerek bitkinin üst aksamına ve özellikle yapraklara püskürtülerek uygulanmasıdır. Yapraktan beslenme ile bitkilerin tüm besin elementleri özellikle makro element ihtiyaçlarının karşılanması mümkün değildir. Genellikle mikro element içeren gübreler için uygun bir yöntemdir. Gübrelerin topraktan uygulanması değişik nedenlerden dolayı uygun olmayabilir. Örneğin toprakta kireç ya da pH'nın yüksek oluşu nedeniyle topraktan uygulanan mikro element gübreleri etkisiz olmaktadır. Bu nedenle özellikle mikro element eksikliklerinin etkili ve hızlı bir şekilde giderilmesi için en iyisi yapraktan uygulamadır. Yapraktan gübrelerin uygulanması özellikle meyve ağaçlarında yardımcı ve çabuk tedavi edici bir yöntemdir. Yapraktan gübrelerin uygulanmasında en önemli konu uygulama zamanıdır. Örneğin bitkilerin çiçeklenme döneminde veya meyve oluşumu sırasında yapraktan gübreleme yapılmamalıdır. Uygulanırsa çiçeklerin yanmasına ve tozlaşmanın engellenmesine neden olabilir. Sabah erken saatlerde ya da akşam serinliğinde uygulama yapılmalıdır. Yaprakların alt ve üst yüzeyleri çok iyi ıslatılmalıdır.

Sulama İle Birlikte Uygulama (Fertigasyon): Gübrenin sulama suyuna karıştırılarak sulama ile birlikte gübreleme yapılmasıdır. Zaman, işçilik ve yakıt tasarrufu bakımından çok uygun bir yöntemdir. Gübrenin uygulama zamanı ekimden önce veya sonra uygulama yapılmaktadır. Ancak suda kolay eriyebilen azotlu ve potasyumlu gübreler bu metotla verilebilir. Amonyum sülfat, kalsiyum nitrat, üre,  potasyum klorür, potasyum sülfat gibi gübreler su ile karıştırılarak verilebilir. Sulama suyuyla verilmeyecek gübreler ise fosforik asit, susuz amonyak, amonyak eriyikleri, süper fosfat, jips, kireç ve bazı kompoze gübrelerdir. Fertigasyonda kullanılacak gübreler suda çökelme yapmayacak veya basınçlı sulama sistemleriyle uygulanacaksa tortu oluşturmamalıdır.

TOPRAĞINDA ORGANİK MADDE MİKTARINI ARTIRMAK İÇİN;

ANIZI YAKΜΑ,

ANIZI TOPRAĞA KARIŞTIR,

ORGANİK GÜBRE KULLAN,

YEŞİL GÜBRELEME YAP,

BAKLAGİL EKİMİ YAP,

NPK NEDİR? BİTKİLER İÇİN ÖNEMİ NEDİR?

NPK, tarım ve bahçecilikte bitkilerin en çok ihtiyaç duyduğu üç temel besin maddesini temsil eden bir kısaltmadır. Bu harfler, elementlerin periyodik tablodaki kimyasal sembollerinden gelmektedir:

• N = Azot (Nitrogen)
• P = Fosfor (Phosphorus)
• K = Potasyum (Potassium)

Bu üç element, bitkilerin sağlıklı bir yaşam döngüsünü tamamlaması için hayati öneme sahiptir ve her birinin kendine özgü rolleri vardır:

Element	Rolü (Ne İşe Yarar?)	Hayati Önemi (Eksikliğinde Ne Olur?)
Azot (N)	Yeşil Aksam ve Büyüme: Klorofil (fotosentez) ve proteinlerin temel yapı taşıdır. Bitkinin kök, gövde, sürgün ve yapraklarının gelişimini sağlar.	Büyüme yavaşlar, yapraklar ve genel görünüm açık yeşil bir hal alır (sararır). Bitkilerin mekanik hasarlara dayanımı azalır.
Fosfor (P)	Kök, Çiçek ve Enerji: Kök sistemi gelişimini, hücre bölünmesini ve olgunlaşmayı hızlandırır. Çiçeklenme ve meyve/tohum oluşumunda ile enerji transferinde (ATP) kritik rol oynar.	Kök gelişimi zayıflar, olgunlaşma gecikir, meyve ve tomurcuk oluşumu azalır. Hastalık ve don olayına karşı dayanıklılık düşer.
Potasyum (K)	Kalite, Su ve Dayanıklılık: Bitkinin su dengesini (ozmotik basınç) ve besin maddesi taşınımını düzenler. Hastalıklara, soğuğa ve kuraklığa karşı direnci artırır. Meyve kalitesini, tadını ve depolama ömrünü iyileştirir.	Bitki su stresine karşı daha az dayanıklı hale gelir. Yapraklarda sararma ve kuruma görülür. Hastalıklara karşı dirençsizleşme meydana gelir.

DOĞRU GÜBRELEME ZAMANI ve MİKTARININ ÖNEMİ:

 Bitkinin türüne, gelişim aşamasına, toprağın yapısına ve iklim koşullarına göre değişen çok önemli bir konudur. Genel hatlarıyla dikkat edilmesi gereken temel prensipler şunlardır:

1. Toprak Analizi Esastır

• En önemli adım: Gübre miktarını ve çeşidini belirlemenin en kesin yolu, ekim/dikim öncesinde toprak analizi yaptırmaktır. Analiz sonucu, toprakta hangi besin maddelerinin (Azot, Fosfor, Potasyum vb.) eksik ya da fazla olduğunu gösterir ve buna uygun bir gübreleme programı oluşturulmasını sağlar.

2. Gübreleme Zamanı

Gübreler, genel olarak bitkinin ihtiyacının en yüksek olduğu dönemlerde verilmelidir:

• Taban Gübrelemesi (Ekim/Dikim Öncesi veya Sırasında):
  • Genellikle Fosforlu ve Potasyumlu gübrelerin tamamı bu dönemde verilir.
  • Azotlu gübrenin ise bir kısmı (genellikle yarısı) bu aşamada toprağa karıştırılır.
  • Gübre, tohum veya fideden 5-10 cm derinliğe ve yanına uygulanmalıdır.
• Üst Gübrelemesi (Bitki Gelişimi Sırasında):
  • Azotlu gübrenin kalan kısmı, bitkinin hızlı büyüme dönemlerinde, genellikle 1-3 seferde bölünerek verilir.
  • Örneğin tahıllarda (buğday, arpa) kardeşlenme dönemi sonu ve sapa kalkma döneminden önce gibi.
  • Meyve ağaçlarında ise, gözlerin uyanmaya başladığı, meyve tutumu ve meyve büyüme dönemleri önemlidir.
• Özel Zamanlar:
  • Kışın: Bitkilerin büyümesi yavaşladığı için gübre ihtiyacı azalır veya durur.
  • Yapraktan Gübreleme: Besin eksikliği durumlarında veya hızlı etki istendiğinde, sabah erken veya akşam geç saatlerde, rüzgarsız havada yapılmalıdır.
  • Damla Sulama (Fertigasyon): Sık aralıklarla ve düşük dozlarda gübreleme yapmak tuzluluğu önler ve besin alımını maksimize eder.

3. Gübre Miktarı

• Bitki Türü ve Beklenen Verim: Her bitkinin ve hedeflenen verimin besin ihtiyacı farklıdır. (Örn: Buğday, domates, çim gibi).
• Toprak Yapısı:
  • Kumlu topraklar besinleri daha kolay yıkar, bu nedenle gübreleme daha sık ve küçük miktarlarda yapılmalıdır.
  • Killi topraklar besinleri daha iyi tutar, daha az sıklıkta ve biraz daha yüksek miktarlar uygulanabilir.
• Organik Madde Miktarı: Topraktaki organik madde, besin tutulumunu ve toprağın biyolojik aktivitesini artırır. Organik maddesi yetersiz topraklara hayvan gübresi veya diğer organik gübreler verilmelidir.

Özetle, en doğru yaklaşım:

{Doğru Gübreleme} = {Toprak Analizi} + {Bitki İhtiyacı} + {Doğru Zamanlama}

GENEL OLARAK KİMYEVİ GÜBRE ÇEŞİTLERİ VE KULLANIM ALANLARI:

Kimyevi (Mineral) gübreler, bitkilerin sağlıklı büyümesi için gerekli olan temel besin maddelerini (Azot, Fosfor, Potasyum) konsantre ve hızlı alınabilir formlarda sunar.

Başlıca kimyevi gübre çeşitleri ve kullanım alanları, içerdikleri ana besin elementine göre üçe ayrılır:

1. Azotlu Gübreler (N)

İşlevi: Bitkinin hızlı büyümesini, koyu yeşil bir renk almasını, protein ve klorofil üretimini sağlar. Özellikle vejetatif (yaprak ve gövde) gelişim döneminde kritik öneme sahiptir.

Gübre Adı	İçerik (Azot Yüzdesi)	Kullanım Alanı ve Özellikleri
Üre	%46 N (En yüksek azot içeriği)	En yaygın azotlu gübredir. Sudan çok kolay çözünür. Bitki tarafından alınmadan önce toprakta Amonyuma dönüşür. Hem topraktan hem de yapraktan uygulanabilir.
Amonyum Sülfat	%21 N + %24 S (Kükürt)	Toprağı asitleştirme özelliği vardır. Kireçli ve alkali topraklarda etkilidir. Kükürt ihtiyacı olan bitkiler için idealdir (örn: soğan, lahana, kanola).
Kalsiyum Amonyum Nitrat (CAN)	%26 N	Azotun hem Amonyum hem de Nitrat formunu içerir. Amonyum Nitrat'a kireç karıştırılarak üretildiği için toprağı asitleştirme etkisi daha azdır.

2. Fosforlu Gübreler (P)

İşlevi: Kök gelişimini, erken olgunlaşmayı, çiçeklenmeyi, tohum ve meyve oluşumunu destekler. Bitkinin enerji transferinde (ATP) temel rol oynar.

Gübre Adı	İçerik (Fosfor Yüzdesi)	Kullanım Alanı ve Özellikleri
Diamonyum Fosfat (DAP)	%18 N + %46 P2O5	En yaygın kullanılan taban gübresidir. Yüksek fosfor ve azot içerir. Genellikle ekim/dikim sırasında kullanılır, çünkü fosfor toprakta hareketsizdir ve kök derinliğine verilmelidir.
Triple Süper Fosfat (TSP)	%43 - %46 P2O5	Sadece fosfor içerir. Azot uygulamasına gerek olmayan veya sadece fosfor eksiği olan topraklarda tercih edilir.

 

3. Potasyumlu Gübreler (K)

İşlevi: Bitkinin direncini (kuraklık, soğuk, hastalık), meyve kalitesini, tadını, rengini ve depolanma ömrünü artırır. Suyun ve besinlerin bitki içindeki hareketini düzenler.

Gübre Adı	İçerik (Potasyum Yüzdesi)	Kullanım Alanı ve Özellikleri
Potasyum Sülfat (PS)	%50 - %52 K2O + Kükürt	Tuzluluğa hassas bitkilerde ve tütün, patates gibi klora hassas bitkilerde tercih edilir. Aynı zamanda kükürt de sağlar.
Potasyum Nitrat (PN)	%13 N + %46 K2O	Hem azot hem potasyum içerir. Genellikle damla sulama (fertigasyon) sistemlerinde ve kritik gelişim dönemlerinde (meyve büyümesi) kullanılır.

Kompoze Gübreler (NPK)

Birden fazla temel besin elementini (Azot, Fosfor, Potasyum) bir arada içeren gübrelerdir. İçerikleri sayısal oranlarla belirtilir (örneğin: 15-15-15).

• 15-15-15: Her 100 kg gübrenin 15 kg Azot, 15 kg Fosfor ve 15 kg Potasyum içerdiği anlamına gelir. Dengeli beslenme için kullanılır.
• 20-20-0: Azot ve Fosfor ağırlıklıdır, Potasyum içermez.

Önemli Not: Kimyevi gübrelerin verilecek miktarı ve zamanı, mutlaka toprak analizine ve yetiştirilecek bitkinin ihtiyaç duyduğu gelişim dönemine göre belirlenmelidir. Aşırı ve dengesiz kullanım hem bitkiye hem de çevreye zarar verebilir.